Wiebes: “Klimaatakkoord vraagt om heldere regie”

In een uitgebreide brief aan de Tweede Kamer geeft minister Wiebes van Economische Zaken en Klimaat vandaag uitleg over de uitvoering van de afspraken in het Klimaatakkoord. Wiebes stelt ‘een effectieve structuur onder heldere regie’ voor.

Minister Wiebes spreekt in de Tweede Kamer
Minister Eric Wiebes van EZK tijdens een Kamerdebat.

De brief is mede opgesteld naar aanleiding van vragen en moties uit de Kamer over de 'governance' van de afspraken in het Klimaatakkoord. Wiebes benadrukt nog eens dat het politieke reductiedoel van 49% alleen gehaald kan worden als alle partijen hun bijdrage leveren. “De uitvoering van de afspraken blijft dus zoveel mogelijk in handen van de deelnemende partijen, waaronder het Rijk.”

Maar het kabinet heeft de regie, en wel op de volgende drie niveaus.

Politieke regie

De Klimaatwet zorgt ervoor dat de voortgang periodiek wordt bijgehouden en zo nodig bijgesteld. In november publiceerde het kabinet al het eerste vijfjaarlijkse Klimaatplan (nu voor de periode 2021-2030). Dit najaar zal het kabinet voor het eerst rapporteren over de voortgang in de jaarlijkse Klimaatnota, op basis van de Klimaat en Energie Verkenning (in oktober) en de Monitor Klimaatbeleid. In 2021 verschijn ook de eerste tweejaarlijkse Voortgangsrapportage, die de basis kan zijn voor het nemen extra maatregelen. In het vijfjaarlijkse Klimaatplan zal de reductieopgave telkens opnieuw worden geijkt aan de stand van zaken, en worden er eventueel extra beleidsmaatregelen genomen.
 

Regie op de samenhang

De bewindspersonen zijn verantwoordelijk voor de uitvoering van de maatregelen onder hun eigen ministerie; het kabinet als geheel moet zorgen dat alle maatregelen over alle sectoren en thema’s samenhangen en elkaar niet in de weg zitten. Op basis daarvan kunnen burgers en bedrijven de transitie in de praktijk vormgeven. Wiebes: “De overheid stelt in belangrijke mate de kaders - lokaal, regionaal, nationaal en internationaal - en bepaalt mede het tempo van de transitie.”

Deze regie gaat onder andere over het gebruik van de ruimte, de vormgeving van het hele energiesysteem, de langetermijnontwikkeling van de industrie en het waarborgen van de betaalbaarheid van de energietransitie. Van elk van die elementen noemt Eric Wiebes in de brief voorbeelden die al worden worden toegepast. “Alleen door goede sturing door het kabinet kunnen partijen hun verantwoordelijkheid pakken.”

Regie op de uitvoering

In de brief staat ook nog eens uitgelegd hoe de samenwerking van partijen vorm krijgt in de uitvoering. Per sector zijn er uitvoeringsoverleggen onder verantwoordelijkheid van de vakministers, met daarin (vertegenwoordigers van) de relevante partijen deel die zich gecommitteerd hebben aan de afspraken in het Klimaatakkoord. Deze overleggen zijn gericht op het uitwerken en uitvoeren van afspraken en het gezamenlijk oplossen van problemen en spreken partijen elkaar aan op het nakomen van de afspraken. Daarnaast zijn er overleggen over thema’s die alle sectoren raken: Arbeidsmarkt en scholing, Nationaal programma Regionale Energiestrategieën (NP RES), Innovatie/IKIA, Financiële sector, Circulaire economie.
 

Voortgangsoverleg en Platform

En dan is er het overkoepelende Voortgangsoverleg, met daarin de voorzitters van de uitvoeringsoverleggen en horizontale thema’s. Dit overleg komt minimaal vier keer per jaar samen en is bedoeld om knelpunten en oplossingen te signaleren die meerdere sectoren raken. Maar het heeft geen besluitvormende rol.

Het Voortgangsoverleg, onder voorzitterschap van Ed Nijpels en onder regie van Eric Wiebes, organiseert ook het platform om partijen in het Klimaatakkoord blijvend aan elkaar te verbinden en om een podium voor bredere maatschappelijke discussie te organiseren. “Het kabinet wil samen met partijen na blijven denken over hoe de doelen het best te halen zijn en hoe men kan leren van elkaars ervaringen." Het platform is ook een middel om gezamenlijk nieuwe kansen te identificeren en staat open voor alle geïnteresseerde partijen, lerende netwerken en nieuwe samenwerkingsverbanden.

Tussenstand

In een bijlage geeft Wiebes ook een overzicht van de voortgang van de belangrijkste acties die het kabinet al uitvoert, plus de beoogde stand van zaken aan het einde van de kabinetsperiode. Daaruit blijkt dat dit jaar nog belangrijke mijlpalen volgen, zoals de vaststelling van de CO2-heffing voor de industrie, de eerste openstelling van de verbrede SDE++ subsidieregeling, en een duurzaamheidskader voor biomassa.