Van het gas los, of toch niet. De kansen van waterstof

“In bepaalde gebieden, zoals kleine dorpen of historische binnensteden, biedt ‘groene’ waterstof de oplossing voor duurzame energievoorziening,” zegt Ad van Wijk, professor aan de TU Delft en expert op het gebied van waterstof. “Waterstof kun je net zo inzetten als aardgas: je kunt erop koken en je kunt ermee verwarmen.” Daarom biedt volgens hem het aardgasnetwerk goede mogelijkheden om – nu we van het gas af willen – een nieuwe functie te krijgen, namelijk als transportsysteem voor waterstof verkregen met duurzaam opgewerkte elektriciteit.

Gaspit
Beeld: ©Richard van Elferen

Wat is waterstof en hoe wordt het gebruikt?

Waterstof is een brandbaar gas met de scheikundige formule H2. Waterstof kun je met behulp van elektriciteit maken uit water (H2O). Dat heet elektrolyse. Als je waterstofgas verbrandt, ontstaat warmte en water. Je kunt de energie van elektriciteit dus met elektrolyse ‘opslaan’ in waterstof en de energie weer vrij laten komen uit de waterstof door het te verbranden. Elektrolyse kost natuurlijk energie. Bij de omzetting gaat 20 tot 25% van de energie verloren.

Bestaande techniek

“Waterstof is een energiedrager, geen energiebron,” legt Ad van Wijk uit. “Waterstof wordt nu al veel gebruikt, maar dan is het grijze of blauwe waterstof.” De elektriciteit voor elektrolyse komt bij het maken van ‘grijze’ en ‘blauwe’ waterstof uit fossiele brandstoffen, voor ‘groene’ waterstof wordt duurzaam opgewekte elektriciteit gebruikt. “Waterstof wordt veel gebruikt in de industrie, bijvoorbeeld voor het maken van kunstmest en in de olieraffinage om aardoliebestanddelen uit aardolie te halen. De techniek is er dus al lang, maar nu moeten we het gaan toepassen voor energie uit duurzame bronnen zoals wind en zon.”

Duurzaam waterstofgas uit Groningen

“De inzet van waterstof is interessant voor goedkope vormen van duurzame elektriciteit," stelt Van Wijk. "In Nederland is dat elektriciteit opgewerkt met grote windmolenparken op de Noordzee. Het probleem dat zich nu voordoet, is dat de capaciteit van het elektriciteitsnetwerk te klein is daar waar de elektriciteitskabels aan land komen, namelijk in de Eemshaven (in Groningen). Maar Nederland heeft al een uitgebreid gasnetwerk vanuit Groningen naar de rest van Nederland. Het omzetten van de duurzaam opgewekte elektriciteit naar waterstof en het ombouwen van het gasnet naar een waterstofnet is een uitgelezen kans.”

Aardgasnet wordt waterstofnet

“Bij elektrolyse van water naar waterstof verlies je 20 tot 25% van de energie,” legt Van Wijk uit. “Maar over het geheel gezien is het toch goedkoper dan een nieuw kabelnetwerk aanleggen, want het transportsysteem hebben we al. Naar verwachting is in 2030 15 Gigawatt capaciteit van het gasnet beschikbaar gekomen. Daarnaast kan ook waterstofgas opgeslagen worden in de holtes in zoutkoepels waarin voorheen aardgas werd opgeslagen. Dat is veel goedkoper dan elektriciteit opslaan in accu's zoals Tesla doet.”

Waterstof alleen voor goedkope elektriciteit een oplossing

Overigens is het gebruik van waterstof alleen een oplossing voor goedkope elektriciteit. “Op dit moment is dat alleen offshore windenergie (wind opgewerkt op zee),” licht Van Wijk toe. “De kosten zijn enorm gedaald en sinds maart 2018 is offshore windenergie zonder subsidie rendabel. Elektriciteit opgewekt met windmolens op land of met zonnepanelen is te duur om om te zetten naar waterstof, maar zijn zeer geschikt voor nieuwbouw en gebieden die eenvoudig in hun eigen energie kunnen voorzien.”

Op woensdag 20 juni gaf Ad van Wijk, professor in 'Future Energy Systems' aan de TU Delft, een presentatie over waterstof aan de Borgingscommissie van het Energieakkoord. Het Energieakkoord blijft in werking tot het Klimaatakkoord bereikt is. De Borgingscommissie zorgt voor een goede overgang van het Energieakkoord naar het Klimaatakkoord.